اختلافات فرقه ای بین مسیحیان (Schism) از قرن یازدهم به بعد شدت یافت. شاخه های اصلی جهان مسیحیت که عبارتند : کاتولیک ، ارتودکس و پروتستانت هرکدام بتدریج به فرقه های مختلفی تقسیم شدند  و صدها بلکه هزاران فرقه در جهان مسیحیت بوجود آمد. تعداد دقیق فرقه ها مورد اختلاف نظر است. به موجب «مرکز مطالعات مسیحیت جهانی» The Center for the Study of Global Christianity)) تعداد فرقه های مسیحی حدود  45000 فرقه است. بر اساس «دائره المعارف جهان مسیحی» (The World Christian Encyclopedia) تعداد آنها حدود 33000 فرقه در سال 2001 م. می باشد. این در حالی است که «شورای جهانی کلیساها» (The World Council of Churches)  تنها 345 عضو برای کل مسیحیت قائل است.

در هر صورت در خلال قرون وسطا چند بار کوشش هائی به عمل آمد تا شکاف میان کلیساهای شرق و غرب ترمیم یابد. مهمترین نتیجه این کوششها در شورای فرارا فلورنس(Ferrara Florence) در 1438-1439 عبارت بود از اتحاد مجدد ، ولی کوتاه مدت بین این دو کلیسا. (جهان مسیحیت، 1387، ص 503).

تقریب بین مذاهب مسیحی که به اکومنیسم (Ecumenism  ) معروف است از دیر زمان در جهان مسیحیت وجود داشته است. اما این نهضت در سطح بین المللی از زمان «کنفرانس جهانی مبلغان مسیحی» در سال 1910 در شهر ادینبرو/ اسکاتلند آغاز شد.

بعدها که صلح و امنیت در جوامع اروپائی از اهمیت بیشتری برخوردار شد در دوران رهبری پاپ ژان پل دوم (1920-2005) رهبر کاتولیک های جهان، برای نخستین بار در سال 2000 در مراسمی در میدان «سن پیترو» در واتیکان نسبت به اشتباهات کلیسا در خصوص انگیزیسیون ، برپائی جنگ های مذهبی و جنگ های صلیبی از عدم تحمل و انعطاف و اعمال زور توبه کرد. وی بار دوم در بیت المقدس به خطاهای کلیسا در 20 قرن گذشته اقرار و از خداوند در خواست عفو و بخشش کرد.[i]

همچنین وی در تاریخ 31 اکتبر 1999م. به تکفیر پروتستانت پس از حدود 470 سال پایان داد و در این تاریخ تفاهم نامه ای عقیدتی میان کاردینال «ادوارد کاسیدی» نماینده پاپ و کشیش «کریستیان کراوس» رئیس فدراسیون جهانی لوتری ها در کلیسای « سانکت آنّا » در شهر آوسبورگ آلمان به امضا رسید.[ii]

امروز همانگونه که در اخبار هم آمده است پاپ فعلی« فرانسیس» ( خورخه ماریو برگولیو) (- 1936 م.) تصمیم گرفت برای اولین بار با رهبر کلیسای ارتودوکس روسیه « پدر کیریل» دیدار کند. از قرن یازدهم میلادی که دو شاخة مسیحیت کلیسای غربی و شرقی : کاتولیک رم و ارتودکس روسیه از یکدیگر جدا شدند این اولین بار است که با هم ارتباط برقرار می کنند. این دیدار در سفر پاپ به مکزیک در فرودگاه هاوانا، پایتخت کوبا ، در فوریة 2016 صورت گرفت و آن دو بیانیة مشترکی صادر کردند.

تقریب و آشتی در مسیحیت نه تنها بین فرقه های خودی به عمل آمد بلکه بتدریج بین مسیحیت و دیگر ادیان نیز سنگ بنای گفت و گو و مراودات دوستانه برقرار شد. همان پاپ مذکور طی ماه های آوریل و می سال 1999 م. در سه سخنرانی مهم در روز های یکشنبه بحث گفت و گو با یهودیت و اسلام و هندوئیسم را پیش کشید. وی در سومین سخنرانی خود در ماه می در مورد گفت وگو با اسلام گفت:

« امروز جهت تعمیق موضوع گفت و گوی بین ادیان ، مایلم در باره گفتگو با مسلمانان تأمل کنیم.آنان بر اساس «اندرزنامة نور ملت ها» همراه با ما خدای واحد و رحیم را می پرستند. کلیسا به مسلمانان با احترام می نگرد و معتقد است ایمان آنان به خدای تعالی ، به تکوین خانوادة بشری جدید ، مبتنی بر آرمانهای والا و قلبی انسان ، کمک می کند». [iii]

به این ترتیب می بینیم مسیحیت در طول تاریخ به این نتیجه رسید که اختلاف بین مذاهب و ادیان جز ایجاد خصومت ، دشمنی و جنگ های خونین در جوامع انسانی نتیجه ای نخواهد داشت. لذا بتدریج مسأله صلح بین مذاهب و ادیان را مطرح کرد تا کمکی به صلح جهانی جهت آرامش و همزیستی مسالمت آمیز بین انسانها باشد.

مقایسه با جهان اسلام

 اکنون اگر این وضع با جهان اسلام ملاحظه کنیم می بینیم متأسفانه از قرنها قبل تاکنون خصومت و دشمنی بین فرقه های اسلامی حاکم بوده و احیاناً به جنگ های خونینی منجر شده است که جنگ های امروز در سوریه و یمن نمونه آن است.

البته تاکنون دو بار تلاش برای تقریب بین مذاهب  صورت گرفته که یکی در مصر در حدود شش دهة قبل (1950م.) در دوران رهبری مرحوم آیت الله العظمی بروجردی و مرحوم شیخ شلتوت و دیگری در دوران پس از پبروزی انقلاب اسلامی در سال 1369 به رهنمود آیت الله العظمی خامنه ای بوده است. اما بخاطر توطئه های استعماری انگلیس ، آمریکا و اسرائیل متأسفانه این تلاش ها در خاموش کردن آتش فتنه بین پیروان مذاهب اسلامی نقش مهمی ایفاء نکرده است.

توضیح این جریان در جهان اسلام از دوران قدیم تاکنون نیاز به مقالة مستقلی دارد که اگر فرصت یاری کرد بعداً به آن خواهیم پرداخت.

[i] - جهان مسیحیت ، مقدمه ، به نقل از روزنامه لوسوار ( فرانسه 18 مارس 2000)

[ii] - همان ، به نقل از اخبار ویژه خبر گزاری جمهوری اسلامی ، مورخ 10/08/ 1378. 

ضمناَ پاپ فرانسیس، روز دوشنبه گذشته (31 اكتبر 2016) كه برای شرکت در پانصدمین سالگرد رِفرم مارتین لوتر بنیانگذار کلیسای لوتران،  به دعوت فدراسیون جهانی این کلیسا و در راستای تقریب میان ایندو مذهب، و دیدار با جامعه کوچک کاتولیک سوئد و کشورهای اطراف، برای انجام یک سفر دو روزه رهسپار شهر لوند، شده بود.طی مصاحبه مطبوعاتی با خبرنگاران در هواپیما گفت: این سفر مهم است، چون سفری است فوق العاده که در راستای تقریب کلیسائی انجام میپذیرد.

فرانسیس در خطبه ای عبادی در کلیسای جامع شهر لوند در حضور سران لوتران، اظهار داشت: باید با صداقت بپذیریم که جدائی ما از طرح اصلی خدا برای اُمتش به دور است و از نظر تاریخی این جدائی بیشتر توسط قدرتمندان دنیا رقم خورد تا اینکه اراده اُمت مومن. تجربه معنوی لوتر از ما میخواهد و بما یادآور میشود که بدون خدا هیچکاری نمیتوان انجام داد. لوتر از خود میپرسید که «چطور میتوانم از خدای رحیم بهرمند شوم» و این سئوال مدام ذهن او را مشغول کرده بود. مسئله داشتن ارتباط صحیح با خدا، مسئله سرنوشت ساز زندگی است. در این برهه بسیار حیاتی از تاریخمان، این امکان پدید آمده تا اختلافات و سوءتفاهماتی که مانع از درک متقابل ما شده است، را کنار گذاریم. باید خدا را بخاطر تلاش برادرانمان در جوامع مختلف کلیسائی شاکر باشیم که در برابر این جدائی بی تفاوت نماندند و اُمید به آشتی میان کسانیکه به خدای یکتا عتقاد دارند، را زنده نگه داشتند. خدایا، موهبت رحمت را بما اعطا کن، چراکه دنیا به قدرت رحمت تو اعتقاد دارد. دنیا در انتظار چنین تشهدی از جانب ماست.  ما به عنوان مسیحی، به همان اندازه که عفو میکنیم، مصداق قابل اعتبار رحمت خواهیم بود و بطور روزمره، احیاء و آشتی، را میان خود تجربه خواهیم کرد. میتوانیم در کنار هم با خدمت به کرامت انسانی، مسرّت رحمت خدا را عملا ابلاغ و نشان دهیم، زیرا بدون این خدمت، ایمان مسیحی در جهان ناقص خواهد بود.

پاپ روز سه شنبه، مصادف با روز قدیسین، در آخرین روز سفر خویش به سوئد، طی نطقی در ورزشگاه شهر مالمو، خطاب به حاضرین گفت: حلم قدیسین، پشتیبان مسیر وحدت باشد و قدیسین سوئد الگو قرار گیرند. ویژگی قدیسین در اینست که حقیقتا خوشبخت هستند و به همین دلیل آنها را سعادتمند میخوانند. شالوده قداست، عشق است. عشقی که ار خود بی خود میشود و تا آخر وفادار میماند و خود را بطور کامل وقف دیگران میکند. سعادتمند کسانی هستند که با ایمان خود، بدی دیگران را تحمل و آنها را قلبا عفو میکنند. سعادتمند کسانی هستند که نگاه در چشمان محرومین و حاشیه نشینها میاندازند و به آنها همدردی نشان میدهند.

پاپ طی نطقی در سالن پاتیناژ شهر مالمو، خطاب به پیروان کلیسای لوتران گفت: وحدت میان مسیحیان یک اولویت است و شروع این حرکت برای رسیدن به این مقصود، بزرگترین موهبت از جانب خداوند است. گفتگو میان ما، این فرصت را پدید آورد تا درک متقابل را تقویت بخشیده و اعتماد متقابل و میل حرکت به سَمت اتحاد دینی کامل در ما پدید آید. پس بپذیریم که آنچه ما را با هم متحد میسازد، بیش از اختلافات میان ماست. (روزنامه اُسرواتوره رومانو)

[iii] - جهان مسیحیت ، مقدمه ، به نقل از ماهنامه اسلام و غرب ، سال سوم ، شماره 25.